María Antonieta

Son conciente de que refugo do seu cine cunha virulencia que non se xustifica en termos de calidade artística. Non é tan mala. En realidade, nin sequera é mala. Sophia Coppola ten demostrado que sabe dirixir e non lle coñezo unha cinta en que non manexe con acerto o tempo da narración. Marie-Antoinette, biopic da arquicoñecida raíña de Francia, está aí para demostralo. Hai quen di que é un filme lento como unha tarde de domingo, pero esa afirmación non me parece xusta. Estou falando de técnica narrativa, non de horas de metraxe.

A ver se me explico. En Marie-Antoinette, a Coppola o que lle interesa relatar é a vida diaria da corte, o luxo e os excesos. O foco pono aí. A cinta transcorre entre festa e festexo, pasteis de crema e champaña, xogos de naipes e decorados rococó. Algún que outro anacronismo e música indie para encetar a trama. De acordo. Un pode gustar ou non desa escolla, pero o certo é que o filme avanza incólume ensarillado na súa propia coherencia interna. Que sucede cando a directora, por verosimilitude histórica, se ve obrigada a contar determinados aspectos da vida da raíña que non lle interesan o máis mínimo (precisamente porque se afastan dese encaixe hedonista que quixo darlle ao filme)? Pois que consegue pasar por riba deles cun éxito sorprendente. Un par de secuencias e un cambio de cadro sonlle suficientes para contarnos a morte do primoxénito e a dor de María Antonieta pola súa perda. Como non aplaudir? Contra todo prognóstico, os seus trucos diexéticos funcionan e é aí onde Sophia Coppola se descobre como a gran contadora de historias que talvez sexa.

No entanto, hai algo que me repugna neste filme e coido que teña máis que ver co pouso ideolóxico que deita ca coas súas cualidades formais. Dicíao antes, un pode estar de acordo ou non coa selección de episodios biográficos que fai a directora. Pois ben, eu non estou de acordo.

No filme sabemos que María Antonieta sufriu o indicible por non ser quen de consumar o matrimonio. Sabemos tamén que foi vítima de todo tipo de invectivas, odios e intrigas cortesás. Mesmo a recoñecemos como unha muller leal e valente, que se nega a abandonar o seu marido cando o pobo está a piques de tomar o palacio. Só secundariamente asoman retallos de crítica á súa situación privilexiada, á súa orgullosa falta de sensibilidade cara a un pobo que morría de fame. Bastaría unha guillotina a modo de peche, a cabeza da protagonisma roldando polo patíbulo na escena final, para que toda a explosión de opulencia e suntuosidade lle fose perdoada. Un golpe de realidade no medio da fantasía. Pero nin iso nos é concedido. A película remata cunha María Antonieta melancólica despedíndose de Versalles a bordo da carruaxe. Un final tipicamente new age.

A lección que se desprende do miolo da súa obra é sempre a mesma: los ricos también lloran. E a máxima subseguinte: conformádevos coa vosa miseria. O que me molesta desta directora é non poder censurala con argumentos estritamente artísticos. Poder dicir “é mala con ganas e, ademais, o seu cine é neocon”. Porque, sendo honesto, só acredito na segunda parte desa afirmación. Salvando as distancias, pásame con ela algo semellante ao que me pasa con Pound, incorrexible fascista que escribiu algún dos mellores poemas que teño lido. As boas intencións, de seu, non crean arte. As malas, algunhas veces, conségueno.