Para Carlos, que está de despedida, e algo sabe do que aquí conto
Si, ao meu ver, Gone
with the wind é un filme fundamentalmente sobre o desexo.
Renego desa lectura canónica segundo a cal Ashley sería
o verdadeiro amor de Scarlett, mentres que o fracaso do seu matrimonio con Rhett
Butler se explicaría polo seu carácter de comodín ou segundo prato. Case
diría que ao revés. Ben pensada, a relación de Ashley e Scarlett é a
paradigmática do amor cortés, pero cos papeis cambiados: aquí ela exerce o rol
de amante penitente e el o de amada esquiva. Funcionan todos os elementos:
Melanie, a bondadosa (e almibarada) prima de Ashley, con quen está
prometido, actúa como o elemento que imposibilita a consumación do amor, ese
papel que nas cantigas provenzais e galego-portuguesas exercía un esposo
ciumento ou a distancia entre clases.
Pero que pasaría se Melanie morrese, non sei, nun
accidente doméstico, e se salvase o escollo que lles impedía estar xuntos? Para
min non hai dúbida. Scarlett acabaría fuxindo de Ashley como da peste. O desexo
que sente cara a el é puramente fantasmático, e non se entende sen o factor-barreira
que impide a consumación. Finiquitada esa distancia que permitía apreixalo como
un obxecto de desexo sobre o cal fantasear, o interese desaparecía
inmediatamente. Noutras palabras, Ashley pasaría de ensoñación romántica a señor-algo-molesto-que-ocupa-a-metade-da-cama
e cumpriríase así a máxima da psicanálise segundo a cal non sempre queremos
conseguir aquilo que pensamos desexar.
Rhett, no entanto, é real. Aparece desde un primeiro
momento desprovisto de máscaras, sen carga espectral: é un latin lover caprichoso e cara dura que aspira a conquistala. Os
devaneos dela, que parece nunca asumir de todo a relación, acaban co matrimonio – e velaí por que a escena final, onde el lle espeta aquel memorable «frankly, my dear, I don't give a damn», posúe a categoría de clímax no conxunto da trama. Non porque Scarlett sexa unha nena caprichosa que quere o xoguete cando
llo quitan (como el mesmo suxire ao despedirse), senón porque descobre que a quen ama de verdade non é a Ashley,
senón ao propio Rhett.
O final, a orixe como subterfuxio, o regreso ao fogar
para comezar de novo, agora comprendéndoo todo, dá sentido á historia e
complétaa como un xogo de equívocos sobre a verdadeira natureza do desexo.
Pecho esta entrada cun dos mellores poemas que se
escribiron en Galicia na década de 90. E iso penso, talvez porque tamén eu
regreso a Tara[goña] de cando en vez, para reconstruír o mundo ou o que sexa, e
porque desde Tara hoxe escribo estas liñas.
Tara
Como en ti, como en
Atlanta. Falando da seca, da sega, dunha xeografía arriscada que se extendía
simplemente así, coma campos de algodón arredor de Tara. Pero aquí, aquí todo
foi noso; aprender o mundo que regresaba sempre para salvarnos xuntos,
agardando atados, coas mans á espalda pero vivos, porque aquí, incluso aquí, o mundo
seguía ben, nen mellor nen peor de como o deixáramos.
Xa non importa, pero eu non
tiven corazón; amaba os golpes baixos e aprendía a falar con terror porque
sabía historias das outras, das que aínda están por contar e permanecen sempre
como a terra roxa de Tara. Sen embargo non fixen nada inútil por salvarme, e
agora non debo pensar niso, de todas formas xa non importa.
Porque xa nada queda do
sur, Ashley. Agora só quero amar o que me pertence e esquecer a agresividade
daqueles días como esquezo a fuxida, o reencontro. O inferno non é un lugar
decisivo aínda que o queime todo e xa non tente versos dominantes para ter
razón e forza. Regresa o texto sen pulso nen forma e escribo detalladamente
nada, reanimo algo que nen sequera existe porque esta vez habemos dicir a
verdade. Porque era ese o noso destino e os nosos ollos épica.
Regresaremos a Tara para
reconstruir o mundo. Será a poética da sega, da seca. Será un motivo literario
que sangre. Con razón ou sen ela teremos a forza necesaria para cinguir á
cintura toda esa terra queimada, estilizar o poema con violencia até que nos
custe respirar.
Abismal como unha dama, e nunca máis como unha dama.
Agora que todo marchou co
vento non faremos nada inútil por salvarnos, esta vez habemos dicir a verdade
como se ese fose o noso destino, e os nosos ollos épica.
Realmente, mañán será outro
día.
Emma Couceiro
