«O triunfo do
ego é o triunfo da poesía», anunciaba onte un medio dixital para celebrar a
chegada do primeiro libro de poemas dunha escritora española nova, Irene X. A
xulgar pola experiencia desta rapaza, que tiña colocados 4.000 exemplares antes
de que o libro saíra do prelo, a fórmula do éxito parece clara: o poeta novo ha
de se converter en personaxe de culto e o poema na vía de acceso á súa vida
privada. Noutras palabras, becoming Miley Cyrus e que o libro sexa a
Super Pop.
Pois ben,
quixera eu aquí saudar a estrea literaria de Francisco Cortegoso, Premio
Nacional de Poesía Xosemaría Pérez Parallé 2013, xustamente co lema contrario: «A morte do
ego é a vitoria do poema». Probablemente Memorial e danza non chegue ás
cotas de mercado da tal Irene X, mais el si pode alcumarse orgullosamente de novo.
Penso eu que
se existe a posibilidade dunha post-poesía, dun discurso poético que vaia alén
das estremas do lírico, Memorial e danza se situaría aí, abrindo camiño
con brazada firme, tan segura que pode sorprender a quen ignore o traballo de
Fran coa escritura desde hai tempo. Non hai neste libro un incipit;
antes ben, atoparemos unha manchea de versos que evocan un final, a meta dunha viaxe
a través das posibilidades e límites do poema. O resultado de anos de procura e
reflexión, ensaio e erro, escrita e lectura, labor. Memorial e danza é
un libro de madurez, por moito que a man que o escribiu non chegue aos trinta
anos.
A
enunciación pasa a un segundo plano. Non importa aquí quen é o eu que
fala (cando o hai), tampouco a quen se dirixe. A pregunta pola voz, central na
reflexión sobre o poema desde o Romantismo, deixa de ter sentido. O suxeito
esvaece ao tempo que comparece o poema, na súa maxestade, coa potencia dun
corpo.
Coido que a proposta que subxace en Memorial e danza asenta,
esencialmente, en negar a mímese. Leo no libro e aprendo a lección: un poema
non re-presenta, non volve presentar o que xa é. É. Deste xeito, convén non sucumbir
á tentación da parábola. Onde Francisco escribe rosa, corazón e xardín
léase rosa, corazón, xardín. Non hai símbolo – nada que no
texto remita alén de si. E, no entanto, o poema fala de nós nun sentido que transcende
a visión de curto alcance, o anecdotario do estar-aquí, agora. A poesía foi
visión e pode volver selo. Hölderlin, Celan, Chus Pato. Escoller ben os mestres
tamén é sinónimo de talento literario.
Memorial e
danza non fai concesións. Como Oriana Méndez, Daniel Salgado ou María do
Cebreiro, Cortegoso é poeta que refuga dos excesos sentimentais, talvez
consciente de que tal recurso opera na dirección de conquistar pola vía fácil a
aprobación do lector medio. Poeta de técnica, de cabeza, que escribe escoitando
o ritmo do corazón, pero non sacumbe ao seu embate cando comeza a latexar
demasiado forte. Quere dicir e di. Melodía e palabra ata dar na fórmula
precisa, aquela que o poema revela no seu estilo artesanal, de manufactura.
Memorial, porque un poema é economía da memoria, que dixera Derrida, escritura e recordo. Danza, que tamén valería dicir o movemento, a acción, o corpo humano avanzando contra o transcendente, contra o absoluto. Nin máis nin menos.
Fran escribe:
É sorprendente
non a noticia circundante para cubrir
a imaxe dun furacán atravesando América Central
ou o Caribe,
mais a compracencia con que o vento
vindo do Norte este día de xullo
trata as pólas do plátano nun xardín de Europa;
e non o voo dunha gacela sobre os campos etíopes
atravesado na boca dun guepardo;
e non a portada de National Geographic
testemuñando o cultivo de arroz nas montañas de Indochina
tras o ciclo do Monzón;
e nunca o tempo achegado do Imperio Macedonio
porque eles xa contemplaban este ceo nocturno;
porque hoxe me inquieta
só este compasado movemento
sen retorno.
Hoxe, ás 21:30, en Fene, dámoslle a
benvida. Presenta: Antón Lopo.