Un poema de Chus Pato para F. Cortegoso

Poema lido pola autora na mañá do 10 de decembro de 2016 no café Badía, 

en Vigo, na homenaxe dos poetas da cidade a Francisco Cortegoso

A noite caía

e ti

que ata ese intre eras imperceptible 

materializácheste 

non che importaba a chuvia, nin o outono, nin o frío 

non querías marchar

A túa beleza estaba navegada por un delta 

as túas frases eran lentas 

como as de quen foi recrutado no 36 

e descarga toda a metralla sobre si

Eras pausado coma un avó 

partías o tempo como unha onda parte o mar

Non era de morte a orfandade

era ausencia 

Eras rapaz e servías ágapes 

os vidros o pan 

a vitela que fumega e marca o rumbo dos teus pasos

o polbo

As túas noites eran salvaxes 

sobre táboas comidas de verdello e lique

a rosada bañaba as túas maos

Ouriñaches contra as paredes dos grandes alpendres 

era quente o líquido, o leite

A túa casa era un val, de ollada moi ampla

Eran brancas as verbas 

como cortiza dun bosque de ribeira

eran cinza 

populosas como as cidades do delta 

En Berlín escribías unha tese interminable 

Londres non era segura

É así 

que o nome é infranqueable 

e da súa contemplación ou teoría

florece unha escritura 

e outra

e outra?

que a escritura é franca 

e nela flúe todo o que é nacido?

que se espalla 

sendo o seu cómaro un múltiple de nomes ou nome 

todos eles insensatos

sen posibilidade de lectura

mudos?

tal as pétalas na corola 

así escritura derredor dos nomes

por iso podías desatender 

e preguntar polo nome do brión que medra en forma de estrela

ou alzar a vista 

e dar coa diferente 

a folla da sobreira

mira mira 

No estrelecer a túa voz confundíase coas voces armenias da cidade

Un pardal, era un alción, o azul do alción cortando as augas? 

Como a folla do loureiro

como un coitelo de sílex

así a sombra 

cando ningún dos cascos do cabalo 

apaxa a terra

como o sexo dunha ninfa

así o ventre da voz

así medrou a miña envexa sobre a morte 

Xuntos estivemos en Córdoba 

eras unha pomba no peitoril da mañá 

e en Nápoles 

eras Sorrento e Capri e o Pausílipo 

A noite foi un pano de seda 

estenderon o mantel nun oasis 

alí onde as ratas corren o tronco da palmeira 

cara ao seu fogar

arriba

xunto os dátiles  


Chus Pato

Pasaxes, de Fernando Buide

Para min é unha honra que o compositor Fernando Buide (Santiago de Compostela, 1980), premio Michael Friedmann de investigación doutoral da Universidade de Yale, quixese incluír un poema de Celebración na súa última peza, titulada Pasaxes, que será estreada o 13 de outubro deste ano no Auditorio de Galicia, interpretada pola Real Filharmonía de Galicia baixo a dirección de Paul Daniel. O texto de Celebración será cantado pola soprano catalá Isabella Gaudí, xunto a un texto clásico de Edward Thomas.

Estou aquí. En fronte atópase o resto do mundo.

O vento do norte sutura o teu verbo a esta casa.

Instala o noso medo na raíz.

Ponlle nome a aquilo que cremos amar por moito tempo.

Pensa no instante en que soubemos que este muro caerá.

Abre a porta, deixa pasar os cans: que coman da mesa.

Para que cheire a terra a entroido ou barricada dunha vez.

Para que cheire a algo que se desfai e se compón constantemente.

Non deteñas a ollada na beleza do incendio.

Abre unha fisura.

Rompe o círculo.

Escapa

[De Celebración, Apiario, 2014]

Will you come?

Will you come?

Will you come?

Will you ride

So late

At my side?

O, will you come?

Will you come?

Will you come

If the night

Has a moon,

Full and bright?

O, will you come?

Would you come?

Would you come

If the noon

Gave light,

Not the moon?

Beautiful, would you come?

Would you have come?

Would you have come

Without scorning,

Had it been

Still morning?

Beloved, would you have come?

If you come

Haste and come.

Owls have cried;

It grows dark

To ride.

Beloved, beautiful, come.        

Edward Thomas 

A oseira, de Antón Blanco

Boa tarde a todas, a todos.

D’A oseira podo dicir que para comprendela no seu alcance hai que ter unha educación literaria delongada, un vagar poético de longo alento. Ese é un dos riscos que corre este libro: que pase por diante dos nosos ollos sen que nos decatemos de canto hai de novidoso nel, por máis que o autor estableza un diálogo feliz con aquela liña poética dos 90 que Iris Cochón denominou corrente post-sublime e que recolle autores como Chus Pato, Xabier Cordal ou Manuel Outeiriño. Semella mentira que un rapaz que vén de saír da adolescencia sexa quen de discutir na súa praxe literaria os fundamentos en que se vén erixindo a poesía aquén do romantismo, a saber, a centralidade do suxeito e a transmisión dunha sentimentalidade vinculada ao coñecemento. Nada disto hai no libro de Antón Blanco. O suxeito autorreferenciado da poesía moderna, escasamente discutido aínda nos nosos días, deixa paso n’A oseira a unha perspectiva visual da enunciación poética que ten máis que ver coa narración obxectalista de Arrabaldo do norte de Ferrín ca co punto de vista omnisciente da novela do XIX: o poeta dá conta do que ve coa frialdade precisa dunha cámara de cine, sen saturar o poema coa súa subxectividade.

Hei de recoñecer que cando pechei por vez primeira este libro e me enfrontei á dureza do seu relato (os mortos do Somme, os afogados de Sálvora, o sangue do neno na pedra) tiven que recomezar inmediatamente a súa lectura para responder unha pregunta que daquela consideraba clave: que me di Antón Blanco sobre esta barbarie? Inxenuo de min, procuraba un discurso autoral sobre as feridas do conflito sen decatarme de que a súa aposta pasa por deixar nas miñas mans, nas mans dos seus lectores, as conclusións e as dores de cabeza.

Nunha carta dirixida a Gimferrer, comentaba Octavio Paz a propósito da poesía dos novos: “Habría que usar un lenguaje más ascético, más decididamente prosaico o más desgarrado, más seco… y sobre todo, que no se oiga la voz del autor, que la moral la extraiga el lector sin que el poeta se lo diga”. Parece como se Antón Blanco decidise converter os desexos do mestre nunha realidade tanxible. Blanco escolle a paisaxe e elixe o momento (o da deflagración, antes de que a carne sexa oseira –A oseira é un título invocativo e non exactamente referencial-), a disposición ética tirámola nós se nos prace. O poeta conténtase con obrigarnos a mirar alí onde os ollos quixeran renderse. E non é pouco.

O que talvez sexa un dos mellores poemas deste libro remata cun verso decisivo: A ferida mirámola pero non se pronuncia. Consciente das limitacións da linguaxe para dar conta do mundo, Antón opta por unha poética da escena visual, como se dun artista plástico, e non exactamente dun poeta, se tratase. Do meu punto de vista, a novidade esencial que achega este libro asenta precisamente en que enuncia imaxe e non discurso. E coido que poucas obras da nosa contorna poden fachendear de semellante xiro de temón.

A modo case que de invocación, gustaríame por último poñer a atención sobre un feito: Antón Blanco e Afonso Traficante, só por citar dous autores presentes, pertencen a unha xeración de poetas novos (novos nos dous sentido do termo) que están turrando pola poesía galega con brazada firme. Todo parece indicar que o sistema non dará encauzado a creatividade poética última nun discurso crítico meditado e probablemente acabe falando de poesía nova como rótulo válido de englobar a todos aqueles que non superamos os trinta e moitos. A fortaleza da poesía galega vista desde unha perspectiva diacrónica continúa a desbordar os marcos do sistema e coido que é bo que así sexa. Antón Blanco non é da miña xeración, como eu non son da xeración de Daniel Salgado ou Olalla Cociña, pero iso non importa, desbordemos todos o sistema. Haberá mellores tempos para a crítica.

Moitísimas grazas.

Gonzalo Hermo

[Texto lido por Antón Lopo no meu nome na presentación en Compostela d’A oseira, na libraría Chan da pólvora, o venres 1 de xullo de 2016. A fotografía do libro é de Irene García Paz]

Tres poemas de Andrew McMillan

Andrew McMillan (South Yorkshire, 1988) é profesor de escrita creativa na Universidade John Moores de Liverpool. O seu primeiro libro de poemas, Physical (Jonathan Cape, 2015), colleitou un éxito inusitado en Gran Bretaña, sendo o primeiro poemario en gañar o prestixioso Guardian First Book Award, dotado con 10.000 £. A crítica destaca a súa capacidade para ofrecer unha visión subversiva da masculinidade a través dunha poesía de corte limpo e directo.

Agradézolle a Francisco Cortegoso, sempre atento a todo o novo que chega de Europa no campo da poesía e do pensamento, que me descubrise a McMillan. 

O tipo duro

O meu sobriño pregúntame se podo levantalo como se fose unha pesa

o novo amante de súa nai pode e levántao moitas veces

o meu sobriño que unha vez lle dixo ao meu mozo que era ilegal

o meu sobriño coa mandíbula e a voz do seu papá

o meu sobriño que di que eu quixen

tocarlle o paquete nunha ocasión

Inténtoo outra vez           Deixo que as súas salvaxes pernas

descansen na palma da miña man      poño a outra

no seu peito     e levántoo      porque

que é a masculinidade se non termar do peso

dun neno e dar o máximo dun mesmo?

aquí estamos      un home sostendo un neno sobre si

en horizontal      como unha ofrenda ao gotelé do teito

que nin sequera un grego menor atoparía digno de ser esculpido.

Mexada

Teño medo de bater con alguén mentres mexa

aqueles luns eu son un cabalo de carga    as miñas alforxas

pivotan arredor dos corpos que mexan

e algún día       ben o sei        baterei con alguén

e mexará polas pernas        ou xirarase un pouco

e amosaralle a outro home o que ten

ou caerá na súa propia charqueira coa súa húmida

e branda pirola    e ningún de nós mirará

ou el mirará para min coma se non mirase

finxindo interese nos duros azulexos de cor crema

talvez sucede que desexo que bata

comigo un estraño

brevemente durante este íntimo acto

o baño é unha intimidade

só compartida cos pais cando un é novo

e que se volve compartir cando un xa é vello

e tamén cos nosos amantes cando     por exemplo      un sábado pola mañá

alongando de máis o momento de ir ao lavabo

despertas co son dun gotexo nunha cunca

e vas abrazar o corpo espido

que está de costas a ti     e bícaslle o pescozo

e probas a totalidade da noite que hai alí

e cheiras a tenue perda amarela da mañá

e agárraslle todo coa man

e sentes a auga fluíndo dentro del

e sabes que iso é o amor    a carne mol

aquilo que expulsamos do corpo e retemos dentro.

Finalmente

Chegará o día en que

despertado polo xilófono

do sol atravesando as persianas

decataraste

de que a praia non foi o lugar

onde os cabalos arrincaron a area

nun lazo

de que o seu cheiro xurdiu

da última saba

de que non volverá

de que nunca choveu,

pero os paxaros fan como se chovese

así que poden cantar.