Luisa Castro sobre Celebración

Celebración

Luisa Castro

[Notas para a presentación de Celebración, La Central, Barcelona, 08/05/2015]

O primeiro poema, unha especie de pórtico, ou de ingreso, no que o poeta nos invita a unha viaxe con el a través dunha historia. É unha relación entre un tu e un eu. É un poema descritivo, no que o poeta nos presenta ese tu. Érguese e indentifícase con ese tu. Pero o que predomina neste ingreso é unha temperatura, un ambiento: o frío. É unha paisaxe: fálase de escombros, de desolación.

[“O cerebro”]

Despois deste primeiro poema, que nos sitúa, comeza a parte titulada “O cerebro”.

Nel faise referencia (no primeiro poema) ao libro anterior de Gonzalo Hermo, Crac. Comeza, por tanto, unha historia autorreferencial, unha relación de historias, ou historial. Gústame ese ton privado, radicalmente persoal, onde parecen querer erguerse as contas dun agravio.

O segundo poema, “Contra a saudade”, orixínase a partir dun centro magnífico, unha imaxe xeradora de imaxes case xaponesa, ou tántrica, ou céltica, na que se propón a escritura, o poema mesmo, como un río: unha experiencia transformadora, na que se entra sabendo que non se vai saír igual. Nesta proposta, o que cruza o río non é un home, é un animal. Unha conciencia ou percepción animal, desprovista de xuízo:

Tardei en comprender

que non hai quen trace un círculo perfecto a man alzada

sen renunciar ao nervio que imprime calor á vida

Hai unha renuncia, por tanto, cando un se interna na escritura, no río da escritura. A poesía como medio de coñecemento, como un río de augas frías, como un bautismo, e o bautismo como renuncia:

Para pensar no poema como un río.

Quen atravesa o río coñece o seu caudal:

animal ao fondo

preparando o pelo

para a muda.

E o cifrado desa renuncia é esquecer. A necesidade do olvido.

Quixera facer un inciso: resulta marabilloso que o esquecemento sexa algo que se nos nos presenta como unha conquista. A renuncia a recordar. O esquecemento como conquista. A renuncia a recordar. A memoria queda no río, pero quen atravesa o río libérase dela, queda limpo. No entanto, esta non é unha tarefa doada para a nosa cultura, onde a memoria é, de feito, a orixe de todo, dos relatos fundacionais, do que emana todo.

Na mitoloxía grecolatina, a memoria ou némese é unha deusa, e o olvido a morte. O río Leteo. Pero non é así na cultura budista nin tántrica. Tampouco na cultura céltica. Nestes pobos o esquecemento é unha graza. Gonzalo Hermo proponnos esta graza, esta conquista, esta esperanza. Ser outros. E esquecer. Pero trátase dunha graza á que se accede despois dun rito de iniciación. Non é doado. Non é gratuíto.

Esquecerei como esqueceron as mans o seu volume

o peso lento das horas

nos días máis felices

Terceiro poema. Continúan despois as imaxes extáticas, contemplativas, que fan referencia á natureza.

Algo me di que o teu labio sería máis vermello nas cidades do norte

onde a vexetación non xermola

en todo caso esténdese pola pedra.

-

Aínda se revolve e non acouga

cando a ave emprende o voo

rumbo a terra estranxeira

sen aroma de berce

sen nostalxia

Terceiro poema. De novo eses tres conceptos asociados: a contemplación da natureza, a liberación da idea de orixe e a liberdade dos paxaros.

Cuarto poema. O cambio:

Para poder amar as cousas que están connosco

cambiando

librámonos da carga

e aprendemos a fallar.

Posesión e sufrimento:

Non hai logos cando o mentas no teu soño de orfandade

orixe cando o palpas con desexo de o reter.

Hai apetito

quizais.

En todo caso, cadea.

[“Grao límite de frío”]

Parece que o libro fose un proceso de conxelación, ó que se someten os sentidos co obxectivo de esquecer, do cambio e da transformación. Ese frío é o frío dun río, dunhas augas nas que a percepción se interna para suspender toda tentación de calor. Un proceso de conxelación que ten por obxectivo o esquecemento e que, paradoxalmente, conduce á conservación, á memoria que non sabe de si, que nos conforma pero non nos domina, nin nos posúe.

Liberación da memoria. Conxelación. Conservación. Distancia e olvido. Transformación. Ser:

Hoxe non é o día pero queda pouco

e non seremos os mesmos cando isto ocorra.

O poeta é aquel que entoa un canto. O poeta é ante todo unha voz. A través desa voz maniféstase o espírito, e no espírito a linguaxe, e na linguaxe o mito, e na linguaxe o logos. Pero debe haber un canto. Unha harmonía que emana dunha iluminación. Unha iluminación que procede das tebras. Unha noite que é orixe e nacemento. O poeta é un canto que se abre camiño a través das tebras, e o seu canto é unha guía, e é un tanteo cara á luz. Poeta significa facedor. O poeta constrúe. O poeta crea. Onde non había nada, o poeta funda. Onde había confusión, o poeta ordena.

Ou desmonta. Ou desordena.

O ben dicir:

Quen adormece neste punto sabe do traxecto.

Consiste en espertar

de cada volta en terra estraña

cando veñan de caer as últimas certezas

e reste soamente a vertixe da aventura.

Un libro que celebra a visión:

Non había luz na espesura do bosque.

Pero de pronto

puidemos ver.

Viamos.

[O pracer]

Último poema. Unha poesía de conceptos, de ideas, de intuicións radicais sobre o tempo. Unha poesía limpa de adornos superfluos, pero indagatoria, que procura unha linguaxe útil para expresar estados novos. Unha poesía, polo tanto, de ideas e de linguaxe, e profundamente concreta, que nos remite a unha moi concreta situación: a de dous amantes, un fronte ao outro. Ou moitas veces: un fronte a si mesmo e a súa propia nudez.