Celebración no Protexta

A semana pasada sorprendéronme coa noticia de que saía na portada do último Protexta. O número inclúe unha entrevista de Montse Dopico, que podedes ler clicando aquí, e mais a lectura amiga de Celebración que fixo Olalla Cociña e que vos deixo abaixo. Moi agradecido. 

Celebración, de Gonzalo Hermo: camiñar na invernada

no solo lo he perdido todo

también sé dónde se ha ido

Mario Montalbetti

Lejos de mí decirles. Poesía reunida, Aldus, 2013

Pechamos 2014 cunha dobre celebración: o nacemento de Apiario, un novo selo editorial -e algo máis!- e da súa man o segundo libro de Gonzalo Hermo. O poeta que nos sorprendera hai tres anos con Crac fundando unha “escola do resentimento”, e que, en palabras del mesmo, entendía o seu traballo como un “acto de vinganza”, revólvese contra a inmobilidade e abre as mans para amosarnos un catálogo extremo de temperaturas.

E é que desde o “Grao límite de frío” (unha das palabras que máis se repite nos poemas) ata a brasa non hai apenas matices. Trátase da vital asunción da perda desde a adustez e desde a idea da escritura como un espazo, se non verdadeiro nin verificable, si un lugar onde non se minte (“non xa para os demais, senón sobre todo para ti mesma”, reflexiona Olvido García Valdés en conversa con Miguel Marinas, puidemos lela o ano pasado).

A perda é unha despedida, un cambio de pel en Celebración tamén desde a clarividencia do relato que esixe ser contado (falara a poeta Marina Tsvietáieva a propósito do proceso de composición do poema “coma se xa tivese sido escrito nalgún lado, con moita precisión e completamente e eu só o estivese reconstruíndo”). Un relato existencial, amoroso, que indaga na escrita e/ou no final dunha era, tanto ten: velaquí unha das habilidades de Hermo neste libro: brindarnos diferentes lecturas, e todas igual de válidas na súa contudencia.

Escoitamos en Celebración unha voz implacable que, sen abandonar o alento pensativo de Crac, escolle ben escollidos os símbolos que acompañan o cambio -a fin e a súa inmediata e incerta sucesión- para armar unha melodía triste, mais non melancólica, afouta e por tanto esperanzada.

Esta man que apalpa e non abrangue

mentres se incendia unha casa ao fondo da campía

onde o ourizo foi noutro tempo e hoxe arde

Unha paisaxe de invernada que apenas varía dun poema a outro: insectos, animais, bosque, corpos que proxectan sombra e reclaman aventura, espiñas, corazóns que se descoñecen, carne que se atopa e un memorial de luces que –a diferenza da temperatura, sempre extrema- xogan ás intensidades. E todo o tempo un ruído, tamén gradual: desde a miniatura dun “ruído de nervios que abrolla da carne/ cando dicimos o/ frío” ata o “ruído do bosque trepanándoche as tempas”.

Pero non esquezamos que estamos celebrando algo, aínda que esta festa só poida manifestarse en forma de preguntas:

Se haberá cinza que recorde

carne capaz de comprender

a altura deste

encontro

O ascenso polar que comeza no Cerebro e remata no Pracer (e no desxeo primaveral) triangula coa granada vibrante, aberta e madura que acertadamente colocou o deseñador Mauro Trastoy no medio do libro. É a única concesión á cor xunto, precisamente, cos poemas que a circundan, onde hai multitudes, mercados e barullo:

O movemento imponse.

Revélase a color.

Ti e eu marchamos sen mapa e sen costura.

E si, recuperamos a vista e a cor tras a cegueira, pero a voz poética segue a cuestionar: “cal será o prezo da visión/ despois de todo”. Tan só unha intuición, case un mantra: “o pouso do frío termará de nós/ Como a liña derradeira que nos separa do nada”.

Estamos feridas e sabémolo, e tamén sabemos que volveremos estalo. Pero queremos seguir camiñando no sorriso que enxuga as lágrimas da extraordinaria Giulietta Masina ao final de Le notti di Cabiria (unha das imaxes escollidas para o acertado booktrailer de Celebración). Porque non hai outra cousa que saibamos facer: do outro lado só campa a morte.

Olalla Cociña